اختلالات خواب از رایج‌ترین مشکلاتی هستند که می‌تواند برای هریک از ما و در هر سنی پیش بیاید. اختلالات خواب به معنای هرگونه مشکلی است که در جریان عادی خواب پیش می‌آید و باعث می‌شود تا شما در طول روز احساس خستگی کنید یا به برنامه‌های روزانه‌تان نرسید. این مشکلات می‌تواند بی‌خوابی، پرخوابی، کابوس‌های شبانه یا هر چیز دیگری را شامل شود. اختلالات خواب معمولاً به دلیل مشکلات روحی و به‌خصوص اضطراب به وجود می‌آیند اما می‌توانند دلایل جسمانی هم داشته باشند. دشواری در خواب از هر نوع و به هر دلیلی که باشد مشکلات بسیاری را در جریان زندگی روزمره ما ایجاد می‌کند. به همین خاطر اگر نشانه‌های این اختلال را در خود یا اطرافیان احساس می‌کنید بهتر است از یک مشاور کمک بگیرید.

منبع : اختلالات خواب در DSM 5

انواع اختلالات خواب

بیمارانی که دچار اختلال خواب می‌شوند در زمان خوابیدن و بیدار شدن مشکل دارند و یا خواب آن‌ها کیفیت مناسب را ندارد و به همین خاطر در طول روز احساس خستگی می‌کنند. مهم‌ترین انواع اختلالات خواب عبارتند از:

بی‌خوابی یا اینسومنیا

بی‌خوابی رایج‌ترین اختلال خواب است. بیمارانی که دچار بی‌خوابی هستند معمولاً ساعت‌ها در رخت خواب می‌مانند و خوابشان نمی‌برد یا چند ساعت زودتر از زمانی که باید، بیدار می‌شوند و دیگر نمی‌توانند بخوابند. بعضی از آن‌ها نیز در زمان خواب‌وبیداری مشکلی ندارند، اما در طول ساعاتی که خوابند چندین بار بیدار می‌شوند. همه این مشکلات باعث می‌شود کسانی که دچار بی‌خوابی هستند در طول روز به‌شدت احساس خستگی کنند.

اختلالات خواب | اختلال در چرخه خواب

بیمارانی که دچار اختلال در چرخه خواب می‌شوند در به خواب رفتن یا کیفیت خوابشان مشکلی ندارند. آن‌ها زمان مناسبی به خواب نمی‌روند. برای مثال تمام ساعات شب را بیدارند و اصلاً احساس خستگی نمی‌کنند اما در طول روز 7 یا 8 ساعت می‌خوابند.

حمله خواب یا نارکولپسی

حمله خواب اختلالی است که باعث می‌شود بیمار در هر ساعتی از روز به‌طور ناگهانی و بدون اراده به خواب رود. این حمله ممکن است در هر جایی از خانه گرفته تا محل کار و یا در وسایل حمل‌ونقل عمومی اتفاق بیفتد.

اختلالات خواب | فلج خواب

فلج خواب نام اختلالی است که در گذشته به آن بختک گفته می‌شد. بیمارانی که دچار فلج خواب می‌شوند در زمان خوابیدن یا بیدار شدن برای مدت کوتاهی احساس می‌کنند که توانایی حرکت ندارند. درواقع در این شرایط علی‌رغم اینکه مغز بیدار است اما عضلات بدن توانایی هیچ فعالیتی ندارند.

کابوس‌های شبانه

کابوس‌ها به معنای خواب‌های پراسترس و ترسناکی هستند که گاهی اوقات حتی باعث می‌شوند شما از خواب بیدار شوید. همه ما حداقل یک‌بار در طول زندگی تجربه دیدن کابوس را داشته‌ایم اما اختلال کابوس زمانی است که تعداد این کابوس‌ها و یا شدت اضطراب آن‌ها به میزانی باشد که مشکلاتی را برای فرد ایجاد کند.

اختلالات خواب | پاراسومنیا یا خواب پریشی

پاراسومنیا به مجموعه‌ای از رفتارهای غیرعادی در زمان خواب گفته می‌شود که شناخته شده‌ترین آن‌ها راه رفتن در خواب است. به‌غیراز راه رفتن، صحبت کردن یا دندان‌قروچه کردن هم از این دسته به شمار می‌آیند. بعضی از متخصصین معتقدند کابوس دیدن هم می‌تواند یکی از انواع پاراسومنیا باشد.

مشکلات تنفسی یا آپنه خواب

مشکلات تنفسی گاهی باعث می‌شود زمانی که بیمار خواب است اکسیژن‌رسانی به بدن با مشکل مواجه شود. در این شرایط بیمار برای چند ثانیه از خواب بیدار خواهد شد تا اکسیژن‌رسانی به حالت طبیعی برگردد. کسانی که در خواب دچار مشکلات تنفسی می‌شوند معمولاً در طول شب یا فردای آن از بیداری‌های خود چیزی به یاد نمی‌آورند اما یکی از نشانه‌های بیداری شبانه احساس خستگی است که در طول روز باقی می‌ماند.

اختلالات خواب | سندرم پای بی‌قرار

کسانی که دچار سندرم پای بی‌قرار هستند هنگام خواب احساس می‌کنند جانوری روی پایشان حرکت می‌کند یا احساساتی مثل مورمور شدن، سرد و گرم شدن و ناراحتی را در پاهای خود احساس می‌کنند.

دلایل اختلال خواب

افسردگی و اضطراب

ناراحتی‌های روحی به‌خصوص اضطراب و افسردگی دلیل بسیاری از اختلالات خواب هستند. این بیماری‌ها باعث ایجاد تغییراتی در مواد شیمیایی مغز مانند سروتونین می‌شوند. به‌علاوه افکار منفی و نگرانی‌هایی را در ذهن بیمار ایجاد می‌کنند که توانایی خواب راحت را از او می‌گیرد. برای آشنایی بیشتر ارتباط بی خوابی و افسردگی کلیک کنید.

سبک زندگی اشتباه از علل اختلالات خواب

شیفت‌های کاری شبانه، عادت به شب‌نشینی، درس خواندن در شب یا مصرف چای و کافئین قبل از خواب ازجمله عادت‌های اشتباهی هستند که باعث بی‌خوابی می‌شوند. این مشکلات در بیشتر اوقات اختلال در چرخه خواب را ایجاد می‌کنند.

مشکلات تنفسی

بسیاری از اختلالات خواب به دلیل مشکلات تنفسی ایجاد می‌شوند. آلرژی‌های فصلی یا سرماخوردگی‌ها می‌توانند اختلالات تنفسی را افزایش دهند. در این شرایط همان‌طور که راجع‌به آپنه تنفسی گفتیم بیمار در طول شب بارها از خواب بیدار می‌شود و در‌نتیجه در طول روز احساس خستگی می‌کند.

استفاده از داروها یا سوءمصرف مواد مخدر

بعضی از داروها به‌خصوص داروهایی که برای کنترل اضطراب و افسردگی استفاده می‌شوند می‌تواند باعث افزایش یا کاهش ساعت‌های خواب شود. بعضی از انواع مواد مخدر مانند شیشه یا قرص‌های اکس نیز نیاز بدن به خواب را کاهش می‌دهند. توجه داشته باشید که برای قطع مصرف دارو یا مخدر باید این کار را زیرنظر متخصص انجام دهید و از قطع ناگهانی داروها خودداری کنید.

تشخیص اختلالات خواب

اگر شب‌ها به‌راحتی نمی‌توانید بخوابید یا در طول روز احساس خستگی می‌کنید بهتر است راجع به این موضوع از یک متخصص کمک بگیرید. متخصصین از روش‌های مختلفی برای تشخیص اختلالات خواب استفاده می‌کنند

تست خواب یا پلی‌سومنوگرافی

اولین قدم در بررسی اختلالات خواب استفاده از این تست است. در این روش مسائل مختلفی مثل سطح اکسیژن خون یا امواج مغزی در طول خواب موردبررسی قرار می‌گیرند تا مشخص شود که بیمار در چه قسمتی دچار اختلال است.

نوار مغزی یا الکتروانسفالوگرام

نوار مغزی دستگاهی است که در بیداری جریان الکتریکی مغز را موردبررسی قرار می‌دهد و اگر در بخشی از این جریان مشکل وجود داشته باشد به‌خوبی در این روش قابل‌مشاهده است. متخصصین با استفاده از این روش و با توجه به منطقه‌ای که دچار مشکل شده است برای درمان اختلالات خواب تصمیم می‌گیرند.

آزمایش خون

این روش به متخصص کمک می‌کند تا بعضی از مشکلات و دلایل زمینه‌ای که می‌تواند باعث بروز اختلالات خواب شود را موردبررسی قرار دهد. از آزمایش خون بیشتر برای بررسی حملات خواب استفاده می‌شود.

درمان اختلال خواب

روان‌درمانی

بیشتر اختلالات خواب به دلیل مشکلات روحی مثل اضطراب یا افسردگی اتفاق می‌افتند. به‌همین‌خاطر بهتر است برای درمان مشکلات خواب ابتدا به یک روانشناس مراجعه کنید. اگر روانشناس احساس کند که مشکلات شما به دلیل ناراحتی‌های روحی ایجاد شده برای درمان آن‌ها به شما کمک خواهد کرد.

گاهی اوقات مشکلاتی مثل سبک زندگی اشتباه باعث اختلالات خواب می‌شوند. برای مثال ممکن است فعالیت‎‌های ذهنی مهمی را در ساعت‌های قبل از خواب انجام دهید. در این مواقع درمانگر کمک می‌کند تا دلایل مشکلات خود را پیدا و برطرف کنید.

دارودرمانی

گاهی اوقات شدت اختلالات خواب یا مزمن شدن آن‌ها باعث می‌شود درمانگر احساس کند به غیر از روان‌درمانی باید از داروها نیز استفاده کرد. برای درمان اختلالات خواب معمولا از داروهای ضداضطراب یا افسردگی استفاده می‌شود. در استفاده از داروها بهتر است به این نکته توجه داشته باشید که دارو معمولا نمی‌تواند مشکل شما را کاملا برطرف کند و با قطع استفاده از دارو احتمالا مشکلات شما بازخواهند گشت. به‌همین‌خاطر بهتر است در کنار استفاده از داروها جلسات روان‌درمانی را هم جدی بگیرید.

برای دریافت مشاوره در زمینه اختلالات روانی می توانید در هر زمان از روز برای مشاوره تلفنی با برترین متخصصان در مرکز مشاوره روانشناسی ذهن نو از طریق شماره 02166419012 تماس بگیرید.

سؤالات متداول